Popis u Vilinoj Vlasi

Pise : Hikmet Karčić

I dok se privode kraju pripreme za popis stanovništva 2013., prvi ozbiljan propust je već na vidjelu. Popisivači na području opštine Višegrad biće smješteni u hotel Vilina Vlas u Višegradu. Popisivači, naročito oni koji su uvezeni iz Goražda i Sarajevo – zbog nedostatka Bošnjaka popisivača i instruktora će narednih petnaest dana provesti u hotelu u koji većina ljudi nikad ne želi koračiti.

Okupacijom Višegrada od strane Jugoslovenske narodne armije u aprilu 1992. godine, Vilina Vlas postaje jedno od isturenih komandnih mjesta. Nakon što je JNA napustila Višegrad, Vilinu Vlas, kao i cijelu grad, preuzimaju snage vojske i policije Republike Srpske. Od rehabilitacionog centra Vilina Vlas preko noći postaje logor  za silovanje i mučenje.

Žene i djevojke dovođene su svakodnevno u hotel u kojem su potom više puta silovane, mučene, zlostavljanje na svaki način. Ne zna se tačan broj žena i djevojaka koje su prošle kroz ovaj logor, ali se procjenuje da je ta brojka najmanje 200. Preživjele su samo četiri.

Među onima koje nisu mogle trpiti zlostavljanja bila je Jasmina Ahmetspahić koja je je u ljeto 1992. okončala svoj mladi život samoubistvom u hotelu Vilina Vlas.

Važan podatak je da je u opštinama Višegrad i Nevesinje, tokom rata u Bosni i Hercegovini najviše žena i djece ubijeno, u odnosu prema broju stanovništva.

Pravosnažnom presudom od 12. januara 2009., Željko Lelek, pripadnik MUP-a Republike Srpske, osuđen je na 16 godina zatvora za zločine protiv čovječnosti počinjene nad civilima u Višegradu. Sudsko vijeće je prihvatilo svjedočenje svjedokinje M.H. koju je zločinac Lelek silovao u hotelu “Vilina vlas”. Svjedočila je i o prisutnim ženama Bošnjakinjama koje su bile izložene torturama.

Svjedokinje M.H. i svjedokinja D. bile su prisutne kada je Lelek silovao Jasminu Ahmetspahić. Prema Lelekovoj presudi: “I svjedok odbrane Mitrović Petar potvrđuje ove navode, kada kaže da je zajedno sa optuženim išao do banje gdje su saznali da su njihovi komšije Bošnjaci ubijani, a da je Jasmina Ahmetspahić iskočila kroz prozor. Ovaj svjedok je svojim svjedočenjem upravo povezao optuženog sa vremenom i mjestom krivičnopravnih radnji iz ove tačke optužnice.”

Posmrtnih ostaci Jasmine Ahmetspahić pronađene su tokom asanacije presušenog jezera Perućac 2010. godine i identifikovani putem DNK poduduranjem. Sumnja se da su tijela većine žrtava iz Viline Vlas, poput Jasmine, bačene u Drinu odnosno u vještačko jezero Perućac. Vilina Vlas je upotrebljena i kao lokalitet za pritvor i mučenje otetih putnika iz Sjeverina kada je 22. oktobra 1992. godine 16 Bošnjaka iz Priboja oteto iz autobusa u mjestu Mioča, opština Rudo. Za ovaj zločin se krivi jedinica kojom je komandovao Milan Lukić – čovjek od povjerenja za vojni i državni vrh Republike Srpske – u Haagu osuđen na doživotni zatvor.

Nakon rata, Vilina Vlas je privatizovan i dalje je u funkciji. Većina korisnika ljekovite vode su ratni vojni invalidi Vojske Republike Srpske kao i porodice poginulih boraca. Nerijetko dođu i turisti, kao što je bio slučaj sa australskom glumicom Kym Vercoe koja je pročitala preporuku za ovaj hotel u turističkom vodiču Tim Clancy-a. O samom boravku u hotelu Kym kaže „Kad sam ušla u hotelsku sobu, osjetila sam strašan nemir. Obuzela me prvo neobjašnjiva anksioznost, potom fizička iscrpljenost. Ali nisam zaspala cijelu noć. Jedva sam dočekala zoru. Sa prvim autobusom otputovala sam za Beograd. Sjećam se da sam se po izlasku iz hotela odmah osjećala bolje“.

Kym Vercoe je o ovom suočavanju sa mračnom prošlosti Viline Vlas i Višegrada prvo prikazala kroz predstavu „Sedam kilometara sjevero-istočno“, a nedavno je po istom prelošku film snimila Jasmila Žbanić pod nazivom „Za one koji ne mogu da pričaju“.

Apsurdno je da se Republički Zavod za statistiku Republike Srpske odlučio ljude koji rade ovaj važan projekat smjestiti u zgradu bivšeg logora. Na ovoj zgradi ne postoji nikakv natpis ili obilježje koje govori o zločinima koji su počinjeni u tom hotelu. Nepoznato je da li se radi o propustu ili provokaciji nadležne institucije Republike Srpske, ono što jeste poznato jeste da opština Višegrad svojim gostima redovno preporučuje ovaj hotel.

Vilina Vlas je hotel smješten 7 kilometara sjeveroistočno od Višegrada okružen borovom šumom sa prirodnim izvorom ljekovite vode. Cijena jednokrevetne sobe je 56 konvertabilnih maraka za pansion, i 49 konvertabilnih maraka za polu-pansion. Prva banje izgrađene su za vrijeme Osmanlija, da bi sedamdesetih godina tu bio izgrađen moderan hotel pod nazivom Vilina Vlas.