VIDEO: ŠTA JE NAMA 30. APRIL?

”Poštovani građani opštine Prijedor! Prošla je već godina i po dana od prvih višestranačkih izbora i konstituisanja višestranačkog opštinskog parlamenta i drugih opštinskih organa, a mi još uvijek imamo jednopartijsku i jednonacionalnu vlast na Opštini. Zbog toga što stranka Demokratske akcije svo ovo vrijeme nije željela dijeliti vlast ni sa pobjedničkim, niti sa opozicionim strankama, blokiran je rad Skupštine opštine i svih drugih organa vlasti, zbog čega građani i narodi Opštine Prijedor žive u bezvlašću, nesigurnosti, socijalnoj bijedi i velikom strahu. I ne samo to! Namjerno se ruše velika prijedorska preduzeća, onemogućava rad društvenih institucija i javnih službi, onemogućava sjetva i žetva, snabdijevanje građana osnovnim živežnim namirnicama, uz istovremeno dezinformisanje javnosti da se vrše pregovori o podjeli vlasti.

Sve desetine postignutih rješenja u pregovorima tri vladajuće stranke blokiralo je rukovodstvo Stranke demokratske akcije, čiji čelnici preko svojih ljudi u organima vlasti i finansijskim institucijama uveliko pljačkaju opštinu Prijedor. Bilo je čak pokušaja demontiranja i odvoženja čitavih fabrika iz Prijedora u druga područja. Bilo je dosta ucjena i traženja deviza za Stranku demokratske akcije i njene čelnike da bi se pojedina društvena i privatna preduzeća ostavila na miru. Zbog toga što preduzećima nisu obezbijeđeni minimalni uslovi za rad, građani su ostali bez egzistencije, radnici bez posla i plata, penzioneri bez penzija, građani bez svoje ušteđevine, bez zdravstvene zaštite, bez pravne i životne sigurnosti, što je dovelo do kolapsa sveukupnog života naroda na našoj Opštini.

Veliku napetost u posljednjih tridesetak dana, namjerno i sa određenim ciljevima specijalnog psihološkog rata izazvalo je organizovano iseljavanje muslimanskog stanovništva iz Prijedora, naročito žena i djece u Hrvatsku, Sloveniju, Austriju i Njemačku, gdje su se širile laži da bježe od pokolja koje im priprema srpski narod. Desetine autobusa muslimanskih mladića otišlo je u austrijske centre za vojnu obuku sa izgovorom da idu na privremeni rad. Time se pojačavao strah od sve bližeg rata i na našoj Opštini.

Čaša je prepunjena 29. aprila 1992. godine kada je i /sic/ takozvano Ministarstvo odbrane MUP-a takozvane suverene Bosne i Hercegovine, stigla je depeša sa naredbom opštinskom sekretarijatu za unutrašnje poslove i sekretarijatu za narodnu odbranu, kao Štabu TO, da u prijedorskoj opštini odmah blokiraju komunikacije, vojne kasarne i vojne objekte, da se vrše napadi na JNA, da se otima oružje i tehnika, što bi za sve nas u Opštini značilo rat, pogibija, rušenje i paljevina. Već nekoliko puta Nijaz Duraković, Predsjednik Socijalističke demokratske partije, poziva svoje članstvo u rat protiv Jugoslavije, regularne JNA, a time i srpskog naroda što je neprihvatljivo za sve građane dobre volje.

Zbog svih ovih razloga odlučili smo da preuzmemo vlast u Opštini Prijedor, a time i punu odgovornost za miran, bezbjedan život svih građana i naroda u našoj opštini, za zaštitu njihove imovine, za uspostavljanje pravne države, za organizovanje privrede i normalnog života grada i sela na području Opštine. Poručujemo svim građanima Opštine Prijedor da na ovim našim pitomim Kozarskim prostorima ne smije nikada više biti rata i pokolja, ruševina i paljevina, zgarišta i jauka, čemu teži slugansko i fanatično krnje rukovodstvo Bosne i Hercegovine. Zato je neophodno da ostanemo mirni, razumni, da živimo i radimo, da uspostavimo normalne životne i radne tokove koje je narušila jednopartijska i jednonacionalna vlast Stranke demokratske akcije. Preduzeća moraju raditi, komunikacije moraju biti prohodne i sigurne, snabdijevanje normalno, jer bijeda, siromaštvo, strah, zveckanje oružjem i psihološko iscrpljivanje moraju prestati. S tim ciljem nova vlast i preuzima sve funkcije i odgovornost za normalizaciju stanja sveukupnog života na području naše opštine. Time ćemo dati i veliki doprinos razrješavanju bosanskohercegovačke krize i pregovorima koji su u toku.

Poštovani građani, miran i bezbjedan, zaštićen život i imovina svakog pojedinca najveća su vrijednost koju smo gradili pedeset godina u slobodi. Zato nam se pridružite i pomozite da sve to odbranimo i sačuvamo od svih onih koji bi nas gurnuli u rat, smrt i pustoš. Zato nastavimo sa normalnim radom u svim preduzećima, ustanovama, organima, javnim službama i svim drugim oblastima u kojim radimo i živimo. Moramo konačno početi živjeti i raditi u slobodi i demokratiji za koju smo se opredijelili u višestranačkim izborima.

U Prijedoru, 30.04.1992. godine

Novo rukovodstvo i vlast opštine Prijedor”

Ovo je proglas koji je na današnji dan pročitan na radio Prijedoru.

30. aprila SDS je izvršio klasični vojni puč i preuzeo kontrolu nad gradom. Time je započeo kampanju terora i ratnih zločina nad nesrpskim stanovništvom opštine Prijedor.

Posebno je bitan dio proglasa u kojem ”novo SDS rukovodstvo” preuzima odgovornost za sve što će se dešavati u narednim krvavim mjesecima: ”Zbog svih ovih razloga odlučili smo da preuzmemo vlast u Opštini Prijedor, a time i punu odgovornost za miran, bezbjedan život svih građana i naroda u našoj opštini, za zaštitu njihove imovine, za uspostavljanje pravne države, za organizovanje privrede i normalnog života grada i sela na području Opštine.”

Kreator Dejtonskog mirovnog sporazuma Ričard Holbruk tvrdi da je nudio tadašnjem bošnjačkom lideru Aliji Izetbegoviću da ukine SDS, ali je Izetbegović to odbio uz obrazloženje da on zna kako se može nositi sa SDS-om.

Godinama nakon rata su SDA i SDS bili koalicioni partneri u vlasti na svim nivoima a mene najviše pogađa činjenica da su morali biti partneri i u Prijedoru nakon svega što se ovdje desilo. Ne zaboravljam to tako lako, zato i pominjem ovdje, na današnji dan.

Dodao bih ovome i jednu drugu zastrašujuću činjenicu, a ta je da čak četvorica članova Kriznog štaba opštine Prijedor odnosno Savjeta za narodnu odbranu u ovom trenutku sjede u direktorskim foteljama. Slavko Budimir, pošta, Dragan Savanović, toplana, Ranko Travar, ribnjak i Rade Javorić, centar za socijalni rad. Ovi prijedorski Srbi su osmislili progon i ratne zločine u našoj opštini i još uvijek o(p)staju na slobodi isključivo zahvaljujući mizerno malim kapcitetima pravosudja. I nije zastrašujuća činjenica to što su oni nakon svega danas direktori nego što mi to ignorišemo i olako smo zaboravili 30. april, i maj, i juli i august 1992. godine.

Davno je rečeno, narod koji zaboravlja svoju historiju, osuđen je da je iznova proživljava.

O tridesetom aprilu, danu kada su SDS-ovi Srbi preuzeli Prijedor, Tribunal u Hagu, u presudi Milomiru Stakiću napisao je sljedeće:

103. Odmah nakon preuzimanja vlasti, optuženi je – predstavljen kao predsjednik srpske opštine Prijedor – dao intervju za Radio Prijedor. Objasnio je da su Srbi preuzeli kontrolu nad Prijedorom i da SDS više nije mogao čekati na dogovor sa SDA.^[152]

104. Na Radiju Prijedor su cijeloga dana, osim izjava optuženog, emitovane izjave Milana Kovačevića i Sime Drljače. Pozivali su stanovništvo da preda oružje i govorili o uslovima pod kojima garantuju bezbjednost u opštini.^[153] Na radiju su emitovana i saopštenja vođa SDA, među kojima su bili Dedo Crnalić, dr. Sadiković i profesor Muhamed Čehajić, koji su pozivali na umjerenost i obećavali da predstoji odluka na višem nivou.^[154]

105. Izneseni su dokazi da je, nakon preuzimanja vlasti, Radio Prijedor uglavnom emitovao srpske pjesme inaglašeno propagandni program, u kojem su vođe SDA i ugledni nesrbi predstavljani kao kriminalci i ekstremisti čije ponašanje treba kazniti.^[155] Jedan od primjera takve propagande bilo je nadijevanje nesrbima pogrdnih imena^[156] poput “mudžahedini”, “ustaše” ili “Zelene beretke”.^[157] Kako štampa tako i elektronska sredstva informisanja širili su navode o ljekarima nesrbima koji se mogu jedino okarakterisati kao očite laži: dr. Mirsad Mujadžić iz SDA optužen je da Srpkinjama ubrizgava sredstva zbog kojih one neće moći da rađaju mušku djecu,^[158] a dr. Željko Sikora, zvani “doktor monstrum”, optužen je da izaziva abortuse kod Srpkinja koje nose mušku djecu i kastrira muške bebe roditelja srpske nacionalnosti.^[159] Nadalje, u članku “Kozarskog vjesnika” od 10. juna 1992. dr. Osman Mahmuljin se optužuje da je namjerno pogrešno liječio kolegu srpske nacionalnosti, dr. Živka Dukića, koji je doživio infarkt. Dr. Dukić je ostao na životu samo zahvaljujući tome što je dr. Radojka Elenkov prekinula terapiju koju je navodno započeo dr. Mahmuljin.^[160] Nusret Sivac je posvjedočio da su Srbi pozivani da linčuju nesrbe.^[161] Osim toga, emitovane su i falsifikovane “biografije pojedinih uglednih Prijedorčana” nesrba, među kojima su biliprof. Muhamed Čehajić, g. Crnalić, dr. Eso Sadiković i dr. Osman Mahmuljin.^[162]

106. Sadržaj tih emisija bio je pretežno srpskog nacionalističkog karaktera, što bi samo nekoliko godina ranije bilo zabranjeno.^[163] Prema svjedočenju Mirsada Mujadžića, cilj te propagandne kampanje bilo je slabljenje otpora nesrba rušenjem ugleda istaknutih i uglednih građana Prijedora koji nisu bili srpske nacionalnosti.^[164]

107. Nedjeljnik “Kozarski vjesnik”, koji je do marta 1992. važio za manje više pouzdan izvor informacija, nakon preuzimanja vlasti postao je isključivo glasilo srpskih vlasti.^[165] Pretresnom vijeću su predočeni dokazi da su sastancima Kriznog štaba, Savjeta za narodnu odbranu ili Izvršnog odbora redovno prisustvovali direktor “Kozarskog vjesnika” i Radija Prijedor^[166], oficir^[167] Milan Mutić, ili novinar Rade Mutić ili neki drugi novinar.^[168] Srpski utjecaj na ovaj nedjeljnik vidljiv je i iz rasprava Opštinskog odbora SDS-a 30. aprila 1991. /sic/ godine. U zapisniku s te sjednice kaže se da je sekretar Srpske skupštine opštine Dušan Baltić predložio da se “Kozarski vjesnik” stavi pod kontrolu SDS-a.^[169] Članci su imali za cilj diskreditovanje i rušenje ugleda istaknutih nesrba u Prijedoru.^[170] Ono što je još važnije jeste da su u njemu objavljivani članci iz prve ruke i intervjui, među kojima je bio i intervju s dr. Stakićem, koji su išli u prilog SDS-u i njegovoj ulozi u preuzimanju vlasti. Pretresno vijeće stoga smatra da se za stavove koji se iznose u člancima “Kozarskog vjesnika”, a posebno one koji se pripisuju Kriznom štabu, može reći da su, opšte uzev, bili poznati članovima Kriznog štaba i, konkretno, optuženom koji je vršio razne političke dužnosti.

Informativno poslovni centar Kozarski vjesnik sa tri medija je i dalje najuticajniji u lokalnoj srpskoj zajednici Prijedor. Opština je prije neki dan ponovo preuzela sve dugove i upravu nad tim zloglasnim medijima i to je još jedan pokazatelj kako se oficijelni Prijedor, predvođen Markom Pavićem, nikada nije odrekao 30. aprila i progona  i ubistava građana nesrpske nacionalnosti. Progon se nastavio i nakon rata sa spomenicima, svim oblicima diskriminacije i potkupljivanjem političkih lidera povratnika. Za ovo treće odgovorni smo i mi, koji ovo pišemo i čitamo i pripremamo se za proslavu 1. maja, kao da pored potoka gdje ćemo okretati janjce nisu skrivena tijela više od hiljadu naših nestalih (čitaj ubijenih) sugrađana.